Na de lancering van afgelopen maandag is er een behoorlijke rel onstaan over uw privacy bij het invullen van de stemwijzer. Wat begon bij een paar tweets van oplettende gebruikers, mondde al snel uit in brede mediaandacht. Nog geen dag later werd ProDemos, de organisatie achter de stemwijzer, zelfs op de vingers getikt door de toezichthouders Autoriteit Persoonsgegevens en Autoriteit Consument en Markt.
Het draaide om zogenaamde trackers. Zoals veel websites doen, maakte de stemwijzer gebruik van Google Analytics. Dat is een pakket van Google waarmee websitebeheerders gratis statistieken kunnen verzamelen over het gebruik van hun website. Om dat te kunnen doen wordt er bij deze websites een hoop informatie over u doorgestuurd naar Google, wat meteen ook de reden is dat Google dit gratis aanbiedt. Deze data is voor hun namelijk een goudmijn, die onder andere wordt gebruikt om een gedetailleerd profiel over uw persoonlijke gegevens op te stellen, wat weer kan worden verkocht aan adverteerders.
Met een combinatie van interesse en verbazing heb ik deze discussie gevolgd. De Autoriteit Persoonsgegevens zei: "Je moet jezelf onbespied voelen als het gaat om je politieke voorkeuren". Daar ben ik het helemaal mee eens, maar is het gedrag van de stemwijzer nou een uitzondering of is het de regel? Laten we eens kijken hoe een aantal andere websites hier mee om gaan.
Trackers
Zoals hierboven beschreven zijn trackers één van de meest voorkomende technieken om uw privé gegevens te verzamelen. Daarbij moet je niet alleen denken aan Google Analytics, maar ook aan Google Adsense, de Facebook like button, of andere advertentie netwerken. Op elke website die gebruik maakt van zo'n tracker leert de tracker weer wat nieuwe informatie over je, waardoor ze al snel meer van je weten dan je beste vrienden. Zulke trackers zitten overal, bijvoorbeeld ook op deze pagina's:
- Heeft u gedoneerd aan de PVV? Google weet er van.
- Een ondersteuningsverklaring getekend voor DENK? Google, Facebook, Doubleclick en nog veel meer advertentiebedrijven keken mee.
- Lid geworden van VNL? Google en Twitter houden er voortaan rekening mee.
Dit is natuurlijk maar een greep uit het totaal. Op een paar uitzonderingen na (Zoals D66, GroenLinks en de Piratenpartij) maakt bijna elke partij zich hier schuldig aan. Net als veel kranten, tijdschriften en ook overheidswebsites. In de meeste gevallen zelfs al voordat u die irritante cookiemelding heeft weggedrukt. Zelf uitzoeken welke partijen er allemaal over je schouder meekijken? Dat kan bijvoorbeeld met een addon als Disconnect.
Facebook, wie gebruikt het niet? De pagina's van de meeste politieke partijen kunnen rekenen op tienduizenden of honderdduizenden likes. Maar ook voor Facebook geldt dat het niet voor niets gratis is. Mensen die het gelukt is om hun achterliggende gegevens bij Facebook op te vragen kwamen er achter wat ze allemaal van je bijhouden. Niet alleen je likes, maar ook bezochte pagina's en websites, vrienden, foto's, tags, (verwijderde) privé berichten en je locatie worden gebruikt om van elke gebruiker een schaduwprofiel samen te stellen.
Ook hier wordt deze informatie weer verkocht aan adverteerders, die daar gretig gebruik van maken om bijvoorbeeld alle Nederlanders met interesse in een bepaalde politieke partij te targeten met een advertentie op maat, zonder dat iemand anders daar iets van kan zien. Volgens sommige onderzoeksjournalisten is dit de tactiek hoe Donald Trump de Amerikaanse presidentsverkiezingen won.
Uiteraard worden ook gegevens van Whatsapp (eigendom van Facebook) meegenomen. Enthousiast eens via Whatsapp een vraag gesteld aan de PvdA? Dan sta je sindsdien bij Facebook geregistreerd als "links".
Weinig mensen denken er bij na, maar bij het gebruik van email is je privacy lang niet altijd gewaarborgd. Ook een dienst als gmail is - je raadt het al - gratis met een reden. Alle emails van en naar je gmail account worden gescand en de informatie daaruit wordt gecombineerd met alle bovenstaande gegevens verkocht aan adverteerders. Omdat email tweerichtingsverkeer is loop je hier al snel tegenaan. Ook al gebruik je zelf een emailprovider die je privacy wel respecteert, als de ontvanger dat niet doet wordt je email alsnog onderschept.
Zeker als het om politiek gaat is het gebruik van een Amerikaanse email provider nog eens extra gevoelig. In dat land kunnen providers namelijk via geheime rechtbanken of geheime bevelen gedwongen worden al jouw emails te overhandigen, ook al staan die emails bewaard buiten Amerika. En wie leest er precies mee als je een mailtje stuurt naar je favoriete politieke partij?
- Bij de VVD: Outlook van Microsoft
- Bij het CDA: Gmail van Google
- Bij de Christenunie: Outlook van Microsoft
- Bij VNL: Gmail van Google
Kortom
Deze paar voorbeelden zijn nog maar het topje van de ijsberg. Op het internet is het voor bedrijven bijzonder makkelijk om je privacy te schenden, wat dan ook op grote schaal gebeurt. Af en toe haalt dat het nieuws, maar grotendeels gebeurt dit zonder dat je het door hebt. Was je deze week verontwaardigd over je privacy bij het gebruik van de stemwijzer? Die problemen zijn in minder dan twee dagen opgelost, maar op het grootste gedeelte van het internet is de situatie minstens even slecht en vaak nog veel erger. Ook zonder de stemwijzer werden uw politieke voorkeuren al lang verkocht aan de hoogste bieder.
Maar er is genoeg wat je kan doen! Probeer bijvoorbeeld eens de Privacy Stemwijzer 2017, of informeer jezelf bij andere organisaties die opkomen voor jouw online rechten zoals Bits of Freedom. En onthoud goed dat in de meeste gevallen geldt dat wanneer je niet voor een dienst betaalt, je niet de klant bent maar het product.
PS: CoalitieChecker is de uitzondering die de regel bevestigt; wij gebruiken geen advertenties of trackers. Bezoekersgegevens worden alleen lokaal en geanonimiseerd opgeslagen in Piwik en worden met niemand gedeeld.